سیستم خنککننده موتور شامل اجزا و قطعات مختلفی است که از جمله آنها میتوان به رله فن اشاره کرد. این قطعه وظیفه کنترل عملکرد فن یا پروانه رادیاتور را بر عهده دارد و سالم بودن آن بسیار حائز اهمیت است. در ادامه در خصوص رله فن بیشتر صحبت کرده و با کاربرد و نقش آن در خودرو آشنا خواهیم شد.
سیستم خنککننده موتور و اجزای آن
سیستم خنککننده از بخشهای فنی مهم خودرو است که در نزدیکی موتور قرار دارد. این سیستم وظیفه کاهش دمای موتور و جلوگیری از جوش آوردن آن را بر عهده دارد. برای همین نقش کلیدی در خودرو داشته و سالم بودن اجزا و قطعات آن بسیار حائز اهمیت است. از مهمترین اجزای سیستم خنککننده موتور میتوان به رادیاتور، واتر پمپ، فن رادیاتور، ترموستات، منبع انبساط و رله فن اشاره کرد. هر یک از قطعات اشاره شده وظیفه خاصی داشته و در همکاری با هم به انجام وظیفه اصلی یعنی کاهش دمای موتور میپردازند.
با افزایش دمای مایع خنککننده درون موتور، ترموستات دریچه بین رادیاتور و موتور را باز کرده و از این طریق مایع خنککننده وارد رادیاتور میشود. با حرکت مایع در داخل رادیاتور، گرمای آن به رادیاتور منتقل شده و از پیشرانه دور میشود. در این مرحله فن خودرو شروع به چرخش کرده و سبب افزایش جریان هوای خنک در اطراف رادیاتور میشود. این عمل باعث میشود تا هوای تازه به رادیاتور برسد و دمای مایع خنککننده نیز کاهش یابد. حال برای عملکرد دقیق فن یا پروانه از رله فن استفاده میشود.
رله فن خودرو چیست؟
همانطور که متوجه شدیم رله فن از اجزای سیستم خنککننده موتور است. این قطعه به کنترل عملکرد فن یا پروانه رادیاتور میپردازد و به تنظیم دمای پیشرانه در مقدار مناسب کمک میکند. رله فن پیامها را از ایسیو دریافت کرده و با فعالسازی فن تا زمان رسیدن موتور به دمای معین کار میکند. با عملکرد صحیح این قطعه و سایر اجزا، از داغ شدن پیشرانه جلوگیری میشود. رله فن در بخش پیشرانه قرار داشته و در صورت خرابی خیلی راحت مورد تعویض قرار میگیرد.
نقش و کاربرد رله فن در خودرو
رله فن در اصل یک سوئیچ برقی است که فعال و غیر فعال شدن فن یا پروانه رادیاتور را کنترل میکند. این قطعه بر اساس دمای پیشرانه و سایر عوامل، فن را خاموش یا روشن میکند. زمانی که دمای موتور بالاتر از حد بهینه شود، رله سبب فعالسازی فن رادیاتور شده و از این طریق گرمای اضافه دفع میشود. موقعیت نصب آن هم در نزدیکی رادیاتور است و اطلاعات مهم را از سنسور دمای پیشرانه میگیرد. زمانی که سنسور دمای بالا را تشخیص دهد، سیگنالهایی را به رله ارسال میکند تا فن یا پروانه رادیاتور فعال گردد. با این تفاسیر میتوان نتیجه گرفت خرابی رله فن با آسیبها و هزینههای زیادی همراه است.
مهمترین وظایف رله فن در خودرو
وظایف رله فن در خودرو به شرح زیر است:
- جلوگیری از افزایش دمای پیشرانه: مهمترین وظیفه رله فن، ممانعت از داغ شدن پیشرانه است. این قطعه با افزایش دمای پیشرانه سبب فعال شدن فن یا پروانه میشود.
- بهبود عملکرد پیشرانه: این قطعه با تنظیم جریان هوای ورودی به رادیاتور به دفع گرمای اضافه پیشرانه کمک میکند. همین امر باعث کارکرد موتور در محدوده دمایی مناسب و بهبود عملکرد خودرو میشود.
- افزایش عمر سیستم خنککننده: با عملکرد صحیح رله فن، پروانه یا فن در زمان ضروری فعال شده و از فشار بر سیستم خنککننده ممانعت میشود. همین مسئله سبب افزایش طول عمر سیستم و قطعات آن میشود.
خرابی رله فن با چه علائمی همراه است؟
با اطلاع از علائم خرابی رله فن میتوان در زمان مناسب به تعویض آن پرداخته و مانع از بروز مشکلات برای سیستم خنککننده و خودرو شد. مهمترین نشانههای خرابی رله به شرح زیر است:
- افزایش دمای پیشرانه: داغ کردن پیشرانه میتواند ناشی از خرابی رله باشد. زمانی که رله فن خراب شود، احتمال روشن نشدن فن زیاد است. همین مسئله سبب افزایش دمای پیشرانه میشود.
- نوسان دمای پیشرانه: کاهش و افزایش دمای پیشرانه هم میتواند به خرابی رله فن مربوط باشد. در این شرایط راننده متوجه نوسان آمپر آب در محدوده سرد تا گرم میشود.
- عدم کارکرد فن یا پروانه: زمانی که دمای پیشرانه به حد معین برسد، اما فن یا پروانه کار نکند، احتمالا رله دچار آسیب شده است.
- کارکرد دائم فن یا پروانه: نشانه دیگر خرابی رله فن کارکرد دائم فن است. در این شرایط فن به طور تصادفی روشن یا خاموش شده و یا دیگر روشن نمیشود. در این شرایط دمای پیشرانه افزایش زیادی پیدا میکند.
جمع بندی
در این مطلب در خصوص رله فن، کاربردها و وظایف آن در خودرو صحبت کردیم و با علائم خرابی آن آشنا شدیم. با توجه به اینکه سالم بودن رله فن تاثیر زیادی در عملکرد سیستم خنککننده و حفظ دمای مطلوب پیشرانه دارد، به سالم بودن رله توجه داشته و در صورت لزوم به تعویض آن بپردازید.