سیستم خنککننده خودرو شامل قطعات و اجزای مختلفی است که هر یک وظیفه و نقش خاصی را بر عهده دارند. یکی از این قطعات ترموستات نام دارد. ترموستات قطعهای مهم و در عین حال با عملکرد ساده است که وظیفه کنترل عبور جریان آب بین موتور و رادیاتور را بر عهده دارد. در ادامه مطلب با ترموستات خودرو بیشتر آشنا شده و به وظیفه و کاربرد آن اشاره خواهیم داشت.
ترموستات خودرو
در تعریف ترموستات خودرو میتوان گفت ترموستات از قطعات مهم سیستم خنککننده است و در واقع یک شیر تنظیم حرارتی محسوب میشود. این قطعه دارای سوپاپ حساس به دما است که در محدوده دمایی استاندارد موتور، سوپاپ آن به طور خودکار پایین رفته و مسیر ورود آب به سمت رادیاتور را باز میکند. محل قرارگیری ترموستات خودرو، بین رادیاتور و موتور و در میان مسیر آب است. این قطعه توسط لولهای لاستیکی به نام جنت به رادیاتور و از طریق لولههای دیگر به موتور متصل میگردد.
وظیفه و نقش ترموستات در خودرو
وظیفه ترموستات ماشین کنترل عبور جریان آب بین موتور و رادیاتور است. در فصول سرد زمانی که موتور روشن شود، نیاز به گرم شدن سریع آب داخل موتور است. در این زمان ترموستات مانع از گردش آب بین موتور و رادیاتور شده و زمانی که آب به اندازه کافی گرم شود، جریان را برقرار میکند. در این حالت آب در سیستم خنککننده به گردش در میآید.
نحوه عملکرد ترموستات ماشین
در داخل ترموستات پودر یا مومی مخصوص با خواص ویژه قرار دارد. موم موجود در ترموستات در دمای محیط به شکل جامد است و سبب مسدود شدن جریان آب رادیاتور به موتور و بالعکس میشود. حال با گرم شدن آب در موتور، این ماده گرم و ذوب شده و سبب باز شدن سوپاپ عبور آب میشود. این فرآیند به طور مکرر انجام شده و باعث قطع و وصل شدن جریان آب بین موتورو رادیاتور میگردد. برای همین هرگونه خرابی و مشکل در ترموستات با بروز مشکلات متعددی در خودرو همراه است.
دلایل خرابی ترموستات ماشین چیست؟
دلایل زیادی در خرابی ترموستات خودرو نقش دارند. از جمله:
- فرسودگی بیش از حد: ترموستات از قطعات مصرفی بوده و با گذر زمان دچار فرسودگی میشود. با فرسوده شدن ترموستات امکان ضعیف شدن موم و سوپاپ داخل آن وجود دارد. در این شرایط ترموستات ممکن است گیر کرده و مشکلات زیادی را برای خودرو ایجاد کند.
- وجود مشکل در سیستم خنککننده: مشکلات سیستم خنککننده همچون گرفتگی رادیاتور و نشت مایع خنککننده هم میتواند سبب خرابی ترموستات شود. این موارد بر روی عملکرد ترموستات تاثیر گذاشته و به مرور کیفیت و کارایی آن را کاهش میدهند.
- بالا بودن دما: دمای شدید محیط به خصوص در فصل تابستان، سیستم خنککننده را تحت فشار قرار میدهد. در این شرایط سیستم مجبور است بیشتر کار کند تا دمای موتور را در محدوده نرمال و طبیعی حفظ کند. در این حالت قطعات سیستم از جمله ترموستات تحت فشار زیادی قرار گرفته و زودتر از حد انتظار خراب میشوند.
- پایین بودن کیفیت ساخت: از دیگر دلایل خرابی ترموستات باید به پایین بودن کیفیت ساخت قطعه اشاره کرد. ترموستاتهای بیکیفیت خیلی زودتر از حد انتظار خراب شده و سبب تحمیل هزینههای اضافه به مالک خودرو میشوند.
آیا امکان تعویض ترموستات وجود دارد؟
ترموستات ماشین قابل تعویض است و باز کردن و تعویض آن کار سختی نمیباشد. تنها باید اقداماتی را با دقت انجام داده تا بتوان این قطعه را تعویض و جایگزین کرد.
- برای تعویض ترموستات باید در ابتدا پیچ تخلیه رادیاتور را پیدا کرده و نیمی از حجم آب سیستم خنککننده را تخلیه کرد. شیر تخلیه معمولا در بخش پایین رادیاتور قرار دارد.
- با تخلیه نیمی از مایع خنک کننده میتوان ترموستات را پیدا کرد. ترموستات دقیقا در محلی که شلنگ (جنت خودرو) به موتور میرسد، قرار دارد. با پیدا کردن محل ترموستات باید درپوش محفظه را با آچار باز کرده و ترموستات و واشر را جدا کرد. البته احتمال چسبیدن ترموستات به دیواره محفظه وجود دارد. در این شرایط باید آن را کمی به طرفین چرخانده تا از جای خود آزاد شود.
- در این زمان باید سطحی که واشر بر روی آن قرار گرفته است را تمیز کرده تا حالت صیقلی پیدا کند. این کار باعث میشود تا واشر جدید به خوبی در جای خود قرار بگیرد.
- در این مرحله میتوان واشر و ترموستات جدید را در جای خود قرار داده و نصب کرد. قطعات جدید باید با محفظه به خوبی تناسب داشته باشند.
- با جایگذاری ترموستات و واشر باید درپوش محفظه را به طور کامل بست. بعد از آن درپوش رادیاتور را باز کرده و آن را از محلول آب و ضد یخ پر کرد. در این زمان عمل تعویض ترموستات ماشین به پایان رسیده و جهت حصول اطمینان از عملکرد صحیح سیستم خنککننده باید خودرو را روشن و تست کرد.
عیبیابی خرابی ترموستات خودرو
برای تشخیص خرابی ترموستات ماشین میتوان از تست چشمی و تست دمایی استفاده کرد. برای تست چشمی باید ترموستات را از جای خود خارج کرده و ظاهر آن را بررسی کرد. در صورتی که آثار خوردگی و زنگزدگی بر روی آن وجود داشته باشد، یعنی قطعه خراب شده است. در تست دمایی هم باید آب جوش و دماسنجی را تهیه کرده و ترموستات را در داخل آب جوش قرار داد. این قطعه باید در دمای حدود 85 الی 95 درجه سانتیگراد باز شود. عدم وقوع این اتفاق نشانگر خرابی ترموستات است.
جمع بندی
ترموستات از قطعات مهم سیستم خنککننده خودرو بوده و نقش مهمی در این سیستم دارد. هرگونه خرابی و نقص در عملکرد این قطعه با بروز مشکل در خودرو همراه است. برای همین به سلامت ترموستات اهمیت داده و در صورت لزوم به تعویض آن بپردازید.