آشنایی با انواع گیربکس اتوماتیک

گیربکس یا جعبه دنده، بخش مهمی از خودرو است که به راننده امکان می‌دهد خودرو را با سرعت‌های مختلف در شرایط متفاوت کنترل کند. گیربکس در حالت کلی به دو دسته دستی و اتوماتیک تقسیم می‌شود که هر یک شامل انواع مختلفی می‌باشد. در این مطلب قصد داریم در خصوص انواع گیربکس اتوماتیک خودرو صحبت کنیم و با کاربردهای آن آشنا شویم.

گیربکس اتوماتیک چیست؟

گیربکس یا جعبه دنده یک قطعه مکانیکی است که در خودرو و سایر وسایل نقلیه موتوری وجود دارد. این قطعه مکانیکی برای اولین بار در ساده‌ترین شکل خود، در اولین خودرو مدرن جهان به صورت دو سرعته مورد استفاده قرار گرفت. بعد از آن با پیشرفت علم و تکنولوژی، این قطعه مکانیکی تغییرات زیادی کرد و به مرور به انواع آن اضافه شد. به طوری که در حال حاضر جعبه دنده خودرو شامل سه دسته گیربکس دستی، گیربکس اتوماتیک و گیربکس نیمه خودکار یا نیمه اتوماتیک می‌باشد.

گیربکس‌های دستی و اتوماتیک نسبت به نوع نیمه اتوماتیک شناخته شده‌تر هستند و اغلب رانندگان با آنها آشنایی دارند. در رابطه با گیربکس اتوماتیک باید اشاره شود که این نوع جعبه دنده نسبت به نوع دستی ساده‌تر و راحت‌تر است و نیازی به مهارت بالا در رانندگی جهت تعویض دنده و درگیر کردن کلاچ ندارد. برای همین رانندگی با خودروهای اتومات، راحت‌تر از خودروهای گیربکس دستی است. در خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک، پدال کلاچ حذف شده و دنده صحیح و مناسب توسط خودرو به طور اتوماتیک انتخاب می‌شود.

بررسی انواع گیربکس اتوماتیک خودرو

گیربکس‌‎های اتوماتیک (Automatic Transmission) با اختصار با حرف AT مشخص می‌شوند و شامل انواع مختلفی می‌باشند. گرچه انواع جعبه دنده اتومات از نظر کارکرد برخی از قسمت‌ها با هم مشترک هستند، اما تفاوت‌های زیادی میان آنها وجود دارد. برای همین گیربکس اتوماتیک باید به توجه به نوع و کلاس خودرو، وزن خودرو و کاربری آن مشخص شود. در ادامه با انواع گیربکس اتوماتیک آشنا خواهیم شد.

1. گیربکس AT

گیربکس‌های AT بر اساس اصول ابتدایی اولین گیربکس‌های اتوماتیک در سال 1940 میلادی طراحی و تولید شدند. این گیربکس‌ها میتوانند 2 الی 10 دنده داشته باشند. رویه عملکرد گیربکس هم با تکیه بر یک مبدل گشتاور یا توربین، مجموعه‌ای از دنده‌های سیاره‌ای و مجموعه‌ای از صفحات اصطکاکی ممکن است. از خصوصیات گیربکس‌های AT باید به دوام قابل توجه، سادگی در طراحی و تولید، سادگی تعمیرات، پیچیدگی کم و قابلیت استفاده در طیف گسترده‌ای از انواع خودرو اشاره کرد.

2. گیربکس AMT

این گیربکس اتوماتیک در واقع یک گیربکس دستی سنتی است که برای تعویض دنده از یک سیستم کامپیوتری استفاده می‌کند. برای همین مالک خودرو متوجه ماهیت دستی بودن گیربکس به کار رفته در خودرو نمی‌شود. چرا که تمام اقدامات جهت تعویض دنده از سوی کامپیوتر انجام می‌شود. گیربکس‌های AMT در حقیقت نمونه‌های پیشرفته‌تر و به تکامل رسیده گیربکس‌های نیمه اتوماتیک هستند. این جعبه دنده‌ها با گذر زمان دچار تغییراتی شدند و در حال حاضر بر روی برخی از خودروهای اقتصادی از آنها استفاده می‌شود. از خصوصیات گیربکس AMT میتوان به پیچیدگی کم، تعمیرات ساده، هزینه تولید پایین و دوام قابل توجه به دلیل اتکا بر ذات کم استهلاک گیربکس دستی اشاره کرد. با این حال این نوع جعبه دنده مشکلاتی همچون عملکرد نامناسب و خارج از کنترل راننده در برخی از سناریوهای خاص و یا کند بودن را دارد.

3. گیربکس DCT

این نوع گیربکس از انواع گیربکس‌های پیشرفته و مدرن است که از دو مجموعه صفحات اصطکاکی برای دو شفت متفاوت از دنده‌ها در داخل گیربکس بهره می‌برد. گیربکس‌های DCT ترکیبی از گیربکس‌های AT و MT (دستی) هستند و انتقال نیرو در آنها به جای دیسک و صفحه از سوی توربین یا مبدل گشتاور انجام می‌شود. در گیربکس DCT دو شفت اصلی مربوط به دنده‌های فرد و دنده‌های زوج به طور جداگانه و به کمک کامپیوتر و از طریق دو مجموعه کلاچ جداگانه کنترل می‌شوند. کامپیوتر گیربکس در هماهنگی کامل با کامپیوتر پیشرانه یعنی ایسیو تصمیم می‌گیرد که دنده مورد نیاز بعدی کدام است. از خصوصیات گیربکس DCT میتوان به سرعت تعویض دنده سریع، عملکرد صحیح و دقیق در سناریوهای مختلف رانندگی، قابلیت انتقال گشتاور بالا در نمونه‌های تر و فرآیند طراحی و تولید گران قیمت اشاره کرد. این نوع گیربکس نسبت به گیربکس‌های AT حساسیت و پیچیدگی بیشتری دارد و تعمیرات آن دشوارتر و هزینه‌برتر است.

4. گیربکس CVT

گیربکس CVT یا ضریب متغیر، از دیگر انواع گیربکس است که برای انتقال نیرو از پیشرانه همچون گیربکس‌های قبلی از توربین یا مبدل گشتاور بهره می‌برد. با این حال ساختار داخلی آنها کاملا متفاوت است. در این گیربکس‌ها از دو جفت پولی کله قندی شکل و یک تسمه فلزی با طول ثابت استفاده می‌شود. دو جفت قرقره کله قندی از بخش نوک روبروی هم و بر دو شفت متفاوت قرار گرفته و تسمه فلزی این دو گروه قرقره را به هم وصل می‌کند. گیربکس‌های CVT به دلیل عدم توانایی در انتقال گشتاور بالا، اغلب در خودروهای سبک اقتصادی شهری، خودروهای هیبریدی، موتورسیکلت‌ها و یا دوچرخه‌های برقی استفاده می‌شوند. از مشخصات آن هم باید به سادگی طراحی و تولید، هزینه تولید پایین، وزن کم، عدم توانایی انتقال گشتاور زیاد و عدم قابلیت استفاده در خودروهای قدرتمند و سنگین اشاره کرد.

جمع بندی

در این مطلب با انواع گیربکس اتوماتیک آشنا شدیم و به مشخصات هر یک پی بردیم. اگر به دنبال بهترین گیربکس اتوماتیک هستید، باید به نحوه رانندگی و شرایط رانندگی توجه داشته باشید. اگر تغییر دنده و شتاب بالا برایتان حائز اهمیت است، گیربکس اتوماتیک DCT گزینه خوبی برایتان است. گیربکس‌های CVT هم عملکرد بدون تاخیر در تعویض دنده دارند و کمتر دچار خرابی می‌شوند. در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر در مورد برق و مکانیکی خودرو می توانید از دوره‌های جامع مجموعه گلپانیا استفاده نمایید.