روغن ترمز و انواع آن

سیستم ترمز از مهمترین سیستم‌های خودرو است که کارکرد صحیح قطعات و اجزای آن به روغن ترمز وابسته است. در صورتی که روغن ترمز به میزان کافی در سیستم وجود نداشته باشد و یا کیفیت آن افت پیدا کرده باشد، بر روی عملکرد سیستم ترمز تاثیر منفی گذاشته می‌شود. حال بهتر است ببینیم روغن ترمز چیست و چه انواعی دارد.

مشاوره رایگان

روغن ترمز چیست؟

روغن ترمز یا مایع ترمز، مایعی است که مهمترین نقش را در سیستم ترمز ایفا می‌کند. این مایع ترکیبی سنتزی (مصنوعی) بوده و بخش اعظم آن را ترکیبات پلی گلیکول اتری تشکیل می‌دهد. همچنین برای افزایش خواص و کارکرد بهتر آن، مواد افزودنی دیگری به آن اضافه می‌شود. روغن ترمز در سیستم‌های ترمز هیدرولیک جهت انتقال نیرو یا فشار استفاده می‌شود. زمانی که راننده پدال ترمز را فشار می‌دهد، نیروی پا را به لنت‌ها منتقل کرده و سبب توقف خودرو می‌شود. برای همین است که تعویض دوره‌ای روغن ترمز در سیستم‌های ترمز مدرن بسیار حائز اهمیت است.

نقش روغن ترمز در خودرو

روغن ترمز نوعی روغن هیدرولیک است که نقش حیاتی در سیستم ترمز خودرو دارد. با فشردن پدال ترمز، پیستونی به سمت داخل سیلندر ترمز فشار داده می‌شود و یک فشار جدید در کل سیستم هیدرولیک ایجاد می‌شود. این فشار اضافی به همراه نیروی روغن ترمز، به پیستون‌های کالیپر ترمز و سپس از آنجا به لنت‌های ترمز منتقل می‌شود. لنت‌های ترمز هم نیرو را به دیسک‌های چرخ منتقل کرده و با اصطکاک به وجود آمده سبب توقف خودرو یا کاهش سرعت آن می‌شوند.

انواع روغن ترمز خودرو

در حال حاضر سه نوع اصلی روغن ترمز وجود دارد که با حروف DOT و یک عدد شناخته می‌شوند. DOT مخفف وزارت حمل و نقل (Department of Transportation) است. این وزارتخانه یا سازمان مسئول تنظیم مشخصات مایع ترمز برای خودروهای ایالات متحده است. روغن‌های ترمزهایی که هم اکنون در دسترس هستند با کدهای DOT3، DOT4 و DOT5 مشخص می‌شوند. تفاوت این سه روغن در ترکیبات پایه است. روغن‌های DOT3 و DOT4 بر پایه گلیکول و روغن DOT5 بر پایه سیلیکون است. روغن‌های DOT3 و DOT4 جاذب آب هستند، اما روغن DOT5 اینطور نمی‌باشد. خوب است بدانید هر چقدر عدد روغن بالاتر باشد، نشانگر کیفیت بهتر مایع هیدرولیکی است. این روغن‌ها قادر به تحمل درجه حرارت‌های بالاتر می‌باشند.

نقطه جوش روغن ترمز موضوع بسیار مهمی است. در صورتی که روغن ترمز بجوشد و به گاز تبدیل شود، بیشتر توانایی و قدرت خود را برای انتقال نیرو از دست داده و سبب اختلال در عملکرد ترمزگیری می‌شود. حال با جذب آب توسط روغن‌های DOT3 و DOT4، نقطه جوش آنها کاهش پیدا می‌کند. برای همین بسته بودن درب مخزن این روغن‌ها بسیار مهم است تا از جذب رطوبت موجود در هوا جلوگیری شود. روغن DOT5 جاذب آب نبوده و نقطه جوش آن همواره ثابت باقی می‌ماند. با این حال اگر آب وارد سیستم ترمز شود، روغن با آب واکنش نشان داده و این امر سبب خوردگی ترمز می‌شود.

بررسی تخصصی انواع روغن ترمز

1. روغن ترمز DOT3

روغن ترمز DOT3 از روغن‌های محبوب است که از نقطه جوش 205 درجه سانتیگراد برخوردار بوده و برای مدت زمان طولانی قابل استفاده است. در صورتی که روغن خواص خود را از دست بدهد و بیش از حد کهنه شود، نقطه جوش آن به 140 درجه می‌رسد. همین امر باعث می‌شود تا مایع ترمز بیشتر در معرض جوشیدن قرار بگیرد. ترمزگیری‌های شدیدی، شتاب‌گیری و یا مسابقه دادن سبب تسریع این فرآیند می‌شود.

2. روغن ترمز DOT4

روغن ترمز DOT4 در بسیاری از نقاط جهان توسط خودروسازان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روغن ترمز نسبت به نوع قبلی از نقطه جوش بالاتری برخوردار است و نقطه جوش آن از 230 درجه سانتیگراد شروع می‌شود. همین ویژگی باعث شده تا مایع ترمز DOT4 کارآمدتر باشد و از آن در طیف وسیعی از لوازم نقلیه استفاده شود. لازم به اشاره است که با اینکه DOT4 و DOT3 از نظر فنی قابل اختلاط هستند، اما این کار به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

3. روغن ترمز DOT5

روغن ترمز DOT5 بر پایه سیلیکون بوده و نقطه جوش بالاتری نسبت به دو نوع قبلی دارد. نقطه جوش DOT5 معادل با 260 درجه سانتیگراد است. این مایع برخلاف مایعات اشاره شده، جاذب رطوبت و آب نمی‌باشد. با این حال در شرایطی کف می‌کند که خارج کردن حباب‌های هوا بسیار دشوارتر است. برای همین استفاده از این مایع ترمز در سیستم‌های ترمز ABS توصیه نمی‌شود. DOT5 قابل ترکیب با روغن‌های دیگر نبوده و قیمت بالاتری نسبت به روغن‌های دیگر دارد.

4. روغن ترمز 1

نوع دیگر روغن ترمز، DOT5.1 نام دارد که بر پایه گلیکول بوده و نقطه جوش مشابهی با DOT4 دارد. این روغن به رنگ شفاف تا کهربایی است و از نظر فنی با روغن‌های DOT3 و DOT4 قابل ترکیب است. اما این کار توصیه نمی‌شود. قیمت DOT5.1 هم بسیار بالاتر از انواع دیگر از جمله DOT3 است.

تفاوت روغن ترمز آبی و زرد

یکی از سوالاتی که برای برخی از رانندگان وجود دارد، تفاوت روغن آبی و زرد است. در خصوص انواع رنگ روغن ترمز باید اشاره کنیم که روغن‌های DOT3 معمولا زرد رنگ و روغن‌های DOT4 آبی رنگ هستند. برای همین منظور از تفاوت روغن ترمز آبی و زرد، تفاوت روغن ترمز DOT4 و DOT3 است. این روغن‌ها از جهاتی همچون نقطه جوش و مواد افزودنی با هم تفاوت دارند. برای همین ترکیب آنها با هم توصیه نمی‌شود.

بهترین زمان تعویض روغن ترمز

تعویض روغن ترمز در زمان مناسب باعث کارکرد بهتر سیستم ترمز می‌شود. برای بررسی وضعیت آن هم باید به سراغ مخزن روغن در زیر کاپوت رفته و آن را ارزیابی کرد. سطح مایع ترمز باید در حد مناسبی باشد. در صورتی که مایع از سطح معمول پایین‌تر رفته باشد، باید به آن روغن اضافه کرد. در صورتی هم که مخزن نشتی داشته باشد، باید آن را برطرف کرد. زمان تعویض روغن ترمز هم به نوع خودرو و شرایط رانندگی بستگی دارد. با این حال به طور کلی توصیه می‌شود بعد از هر 50 هزار الی 60 هزار کیلومتر یا هر دو سال یک بار روغن تعویض گردد. مواردی همچون رانندگی در مسیرهای پر ترافیک، ترمزگیری‌های شدید و ناگهانی و رانندگی مداوم در زمان تعویض روغن ترمز نقش دارند.

جمع بندی

در این مطلب از سایت گلپانیا در خصوص روغن ترمز و انواع آن صحبت کردیم. روغن ترمز یا مایع ترمز، نقش مهمی در کارکرد سیستم ترمز دارد و بدون آن امکان ترمزگیری به درستی وجود ندارد. برای همین توجه به وضعیت و مقدار آن بسیار حائز اهمیت است. تعویض به موقع روغن ترمز سبب بهبود عملکرد سیستم ترمز شده و از خوردگی سیستم جلوگیری می‌کند. همچنین با تعویض به موقع آن به عمر مفید خودرو افزوده می‌شود. در زمان تعویض روغن ترمز به تاریخ انقضای آن توجه کرده و از استفاده از روغن‌های تاریخ مصرف گذشته خودداری نمایید. در صورت گذشتن تاریخ انقضای روغن، خطر ترمز بریدن خودرو وجود دارد.