سیستم ترمز خودرو از مهمترین سیستم‌ها و آپشن‌های ایمنی خودرو محسوب شده و نقش مهمی در امنیت و جان سرنشینان خودرو دارد. این سیستم شامل اجزا و قطعات مختلفی است که همگی در همکاری با هم سبب تولید اصطکاک در چرخ‌های خودرو و کاهش سرعت خودرو می‌شوند. حال بهتر است ببینیم عملکرد سیستم ترمز خودرو به چه صورت است و این سیستم به چه شکلی کار می‌کند.
خودروها بسته به مدل و آپشن‌هایی که دارند، دارای قطعات و سیستم‌های مختلفی هستند. هر یک از اجزا و سیستم‌های خودرو نقش خاصی را بر عهده داشته و در عملکرد صحیح آن نقش دارد. در میان انواع سیستم خودرو، سیستم ترمز خودرو از حیاتی‌ترین و مهمترین اجزا و سیستم‌های خودرو محسوب می‌شود. عملکرد سیستم ترمز خودرو به طور صحیح نقش مهمی در تامین امنیت جان سرنشینان دارد.
این سیستم به این منظور شکل گرفته است که راننده بتواند از طریق آن سرعت ماشین را کم کرده و در نهایت آن را متوقف کند. عملیات کاهش سرعت و توقف خودرو هم به وسیله ایجاد اصطکاک میان لنت ترمز و دیسک چرخ صورت گرفته و شتاب منفی را شکل می‌دهد. سیستم ترمز خودرو نه تنها برای کاهش سرعت و توقف اتومبیل، بلکه در هندلینگ آن نیز نقش دارد. برای همین سالم بودن این سیستم اهمیت زیادی دارد و باید همواره نسبت به سلامتی قطعات ترمز اهمیت داده شود.
اساس کار ترمزهای معمولی به جز ترمزهای مغناطیسی و الکتریکی، بر اساس اصطکاک ایجاد شده میان چرخ‌ها و سطح جاده است. به عبارتی در اکثر سیستم‌های ترمز اصطکاک تولیدی بین سطوح سبب اعمال نیروی متوقف‌کننده خودرو می‌شود. این نیروی اصطکاک انرژی جنبشی ناشی از حرکت خود را به انرژی حرارتی تبدیل کرده و سبب کاهش سرعت و توقف خودرو می‌شود. مقدار اصطکاک ایجاد شده هم به جنس سطوح، نیروی وارد شده و همواری یا زبری سطوح بستگی دارد. زمانی که راننده پدال ترمز را فشار دهد، این سیستم فعال شده و نیرویی را به چرخ‌ها اعمال می‌کند که سبب توقف خودرو می‌شود.
یکی از سوالاتی که برای بسیاری از افراد وجود دارد این است که خودرو چگونه با یک فشار جزئی بر روی پدال ترمز، دچار کاهش سرعت و در نهایت توقف می‌شود؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که متخصصان با طراحی‌های خاص این سیستم باعث شده‌اند تا نیروی اولیه وارد شده به پدال ترمز چند برابر شود و امکان کاهش سرعت یا توقف خودرو فراهم گردد. برای افزایش نیرو هم دو راه وجود دارد که یکی از آنها افزایش نیروی مکانیکی (اهرمی) و دیگری افزایش نیروی هیدرولیکی است.
در حالت افزایش نیروی مکانیکی (اهرمی)، نیرویی که ماشین به جسم وارد می‌کند، چند برابر بیشتر از نیرویی است که راننده به ماشین وارد می‌کند. طبق قواعد هیدرولیکی هم نیرو از طریق یک سیال تراکم‌ناپذیر که اغلب روغن ترمز است، منتقل شده و سبب ترمزگیری می‌شود. زمانی که راننده پدال ترمز را فشار می‌دهد، یک پیستون در سیلندر اصلی را فشار داده و روغن ترمز را در امتداد لوله تحت فشار قرار می‌دهد. این مایع وارد سیلندرهای فرعی در چرخ‌های خودرو شده و آنها را پر می‌کند. در نهایت هم پیستون‌ها را مجبور به ترمزگیری و توقف خودرو می‌کند.
به طور کلی اساس کار سیستم ترمز خودرو فارغ از نوع آن (به جز ترمزهای الکتریکی و مغناطیسی) مشابه است و تمام آنها با اعمال نیرو به چرخ‌ها و ایجاد اصطکاک سبب توقف خودرو می‌شوند. حال اگر بخواهیم با انواع سیستم ترمز خودرو آشنا شویم، باید به 6 دسته زیر اشاره کنیم:
در سیستم ترمز مکانیکی عملیات ترمزگیری و توقف خودرو به صورت مکانیکی انجام می‌شود. به این شکل که نیروی ترمز از طریق قطعات مکانیکی همچون چفت و بست و میله‌های استوانه‌ای به چرخ‌ها منتقل شده و با ایجاد اصطکاک منجر به کاهش سرعت و توقف خودرو می‌شود. در حال حاضر سیستم ترمز مکانیکی خیلی مرسوم نبوده و بیشتر در خودروهای قدیمی به چشم می‌خورد.
از رایج‌ترین انواع سیستم ترمز باید به ترمز هیدرولیکی اشاره کرد که در بسیاری از خودروهای امروزی مشاهده می‌شود. در این سیستم با فشردن پدال ترمز، نیروی ترمز توسط سیلندر مستر به فشار هیدرولیکی تبدیل شده و سپس از طریق خطوط لوله‌های ترمز و سایر قطعات به چرخ‌های خودرو منتقل می‌شود. در این سیستم به جای لینک‌های مکانیکی از روغن ترمز جهت انتقال نیروی ترمز استفاده می‌شود.
این سیستم که با استفاده از نیروی هوای فشرده یا پنوماتیک کار می‌کند، شامل اجزای مختلفی از جمله پمپ پنوماتیک، مخزن باد و کمپرسور است. در این سیستم به جای روغن موتور از هوای فشرده جهت ایجاد نیروی ترمز استفاده می‌شود. ترمزهای پنوماتیکی بیشتر در ماشین‌های سنگین همچون اتوبوس و کامیون استفاده می‌شوند و برای خودروهای سبک کاربردی ندارند.
سیستم ترمز خلاء هم در خودروهای سبک کاربردی نداشته و غالبا در قطارها استفاده می‌شود. در لوله‌های ترمز این سیستم خلاء ایجاد شده و همین خلاء سبب حرکت لنت‌ها و سپس ایجاد اصطکاک در چرخ‌ها و ترمز می‌شود.
در سیستم ترمز مغناطیسی از قواعد الکترومغناطیسی جهت ترمزگیری استفاده می‌شود. به این صورت که یک آهنربا همواره وظیفه ایجاد میدان مغناطیسی مورد نیاز را بر عهده دارد. تفاوتی که این سیستم با سایر سیستم‌های اشاره شده دارد این است که در آن خبری از اصطکاک و سایش نمی‌باشد. برای همین طول عمر این سیستم ترمز بالاتر است و عملکرد خوبی دارد. اما در حال حاضر به دلیل اینکه تکنولوژی جدیدی محسوب می‌شود، استفاده از آن چندان رایج و مرسوم نمی‌باشد.
به عنوان آخرین نوع سیستم ترمز خودرو میتوان به ترمز الکتریکی اشاره کرد که در خودروهای برقی به چشم می‌خورد. ترمز الکتریکی شامل سه نوع پلاگین، بازیاب انرژی و مقاومتی یا رئوستاتیکی است که هر یک عملکرد خاصی دارند.
در این مطلب در رابطه با نحوه عملکرد سیستم ترمز صحبت کردیم و با انواع مهم آن آشنا شدیم. به طور کلی اساس تمام سیستم‌های ترمز، به جز ترمزهای الکتریکی و مغناطیسی، ایجاد اصطکاک میان چرخ‌ها و سطوح و در نتیجه کاهش سرعت و توقف خودرو است. با آشنایی با قطعات و اجزای سیستم ترمز میتوان از هرگونه نقص در این سیستم آگاه شده و خیلی سریع برای برطرف کردن مشکل اقدام کرد. در صورت نیاز به دوره های جامع مجموعه گلپانیا از سایت دیدن فرمایید.
گلپانیا اولین مرجع آموزش آنلاین تخصصی خودرو
با عضویت در خبرنامه ما از جدیترین دوره هاو تخفیف با خبر شوید
تمامی حقوق این سایت برای آکادمی گلپانیا محفوظ است
3 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.