در مطلب قبلی در خصوص سیستم خنک‌کننده موتور و نقش آن در خودرو صحبت کردیم. سیستم خنک‌کننده از سیستم‌های مهم و حیاتی در خودرو است که به عملکرد موتور در دمای مناسب کمک زیادی می‌کند. این سیستم شامل انواع مختلفی است. در این مطلب قصد داریم در خصوص انواع سیستم خنک‌کننده موتور صحبت کنیم و با نحوه کارکرد هر کدام آشنا شویم.
سیستم خنک‌کاری یا خنک‌کننده موتور، از سیستم‌های بسیار مهم و حیاتی در خودرو است. این سیستم به منظور جلوگیری از افزایش دمای موتور در اثر فرآیند احتراق استفاده می‌شود. در واقع حرارت تولید شده در موتور خودرو به قدری زیاد است که اگر برای کنترل آن از سیستم خنک‌کننده استفاده نشود، موتور طی کارکرد دچار اختلال شده و از بین می‌رود. سیستم خنک‌کاری دمای موتور را حتی در سخت‌ترین شرایط در محدوده مجاز حفظ کرده و از افزایش و همچنین کاهش دمای آن از حد مطلوب جلوگیری می‌کند.
سیستم خنک‌کاری یا سیستم خنک‌کننده موتور، در حالت کلی به دو دسته قابل تقسیم است. این سیستم‌ها شامل سیستم خنک‌کننده هوا خنک و سیستم خنک‌کننده آب خنک می‌باشند. هر یک از این سیستم‌ها مزایا و کاربرد خاص خود را دارند و در لوازم نقلیه متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
سیستم خنک‌کننده با هوا یا هوا خنک، یک سیستم خنک‌کاری است که بیشتر در موتورسیکلت‌ها یا موتورهای با توان کم (15 تا 20 کیلو وات) استفاده می‌شود. در این سیستم به جای مایع، از جریان هوا برای خنک کردن موتور خودرو استفاده می‌شود. کاربرد سیستم خنک کننده هم بیشتر در کشورهایی با اقلیم سرد است. در سیستم خنک‌کننده هوا خنک، حرارت تولید شده در موتور از طریق بدنه سیلندر به طور مستقیم به هوای اطراف منتقل می‌شود. برای همین جهت افزایش سرعت خنک شدن موتور، سطح خارجی سیلندر و سرسیلندر باید تا حد ممکن افزایش پیدا کند. در برخی از این سیستم‌ها برای گردش بهتر هوا از فن استفاده می‌شود.
از مهمترین مزایای سیستم خنک‌کننده هوا خنک میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
از معایب سیستم خنک‌کننده هوا خنک هم باید به این مورد اشاره کرد که این سیستم‌ها کاربرد زیادی ندارند و صرفا در کاربردهای محدودی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سیستم‌ها نسبت به نوع آب خنک راندمان کمتری دارند. عملکرد خوب آنها هم تنها در موقعیتی است که موتور با هوا در تماس مستقیم قرار دارد.
یکی دیگر از انواع سیستم خنک‌کننده خودرو، سیستم آب خنک است که در بیشتر وسایل نقلیه سبک و سنگین دیده می‌شود. در این سیستم از آب به عنوان سیال خنک‌کننده موتور استفاده می‌شود. این سیستم شامل اجزای مختلفی بوده که همگی در همکاری با هم به خنک کردن موتور و کاهش دمای آن می‌پردازند. از اجزا سیستم خنک‌کاری موتور نوع آب خنک باید به رادیاتور، واتر پمپ، فن و ترموستات اشاره کرد. آب با استفاده از واتر پمپ به طور دائم در سیستم گردش پیدا کرده و به کاهش دمای موتور می‌پردازد.
مهمترین مزایای سیستم خنک‌کننده آب خنک به شرح زیر است:
در رابطه با معایب سیستم خنک‌کننده آب خنک هم باید به اجزای بیشتر این سیستم و گران‌تر بودن آن نسبت به سیستم هوا خنک اشاره کرد. این سیستم به تعمیر و نگهداری بیشتری نیاز دارد و احتمال خراب شدن آن و آسیب دیدن موتور زیاد است. پمپ آب موجود در آن هم برق زیادی از خودرو را مصرف می‌کند.
سیستم خنک‌کننده آب خنک، خود شامل چند مدل مختلف است که در این بخش به بررسی آنها می‌پردازیم:
در این سیستم خنک‌کننده از جریان همرفت طبیعی آب جهت خنک کردن موتور خودرو استفاده می‌شود. آب گرم به دلیل چگالی کمتر نسبت به آب سرد، به سمت بالا حرکت می‌کند. طراحی سیستم ترموسیفون هم بر همین اساس است و آب گرم به طور خودکار به سمت بالای رادیاتور سیستم خنک‌کننده حرکت می‌کند. سپس در اثر تماس با هوا، خنک شده و به سمت پایین می‌رود. در این سیستم به واتر پمپ نیازی نمی‌باشد.
سیستم پروانه‌ای از عملکردی مشابه با سیستم ترموسیفون برخوردار است. با این تفاوت که در این سیستم یک پمپ پروانه‌ای وجود دارد که توسط موتور به حرکت درآمده و سرعت گردش آب بالا می‌رود.
در سیستم تحت فشار، از یک درپوش مخصوص برای رادیاتور استفاده می‌شود که دارای شیر فشار فنری و شیر خلاء است. شیر فشار و شیر خلاء با باز و بسته شدن، فشار سیال را در محدوده مجاز حفظ می‌کنند.
در این سیستم آب خنک، از یک پمپ گریز از مرکز یا سانتریفیوژ جهت گردش آب از رادیاتور به سمت سیلندر و برعکس استفاده می‌شود. پمپ موجود در این سیستم با مصرف توان الکتریکی کار می‌کند.
یکی دیگر از انواع سیستم خنک‌کننده موتور که بیشتر در موتورسیکلت‌ها و ماشین آلات صنعتی دیده می‌شود، سیستم خنک‌کننده با روغن است. همانطور که قابل حدس است در این سیستم از روغن به عنوان مایع خنک‌کننده استفاده می‌شود. روغن علاوه بر روانکاری قطعات سیستم، گرما را به خود جذب کرده و از طریق رادیاتور خنک می‌شود. این نوع سیستم خنک‌کننده برای موتورهایی که تحت فشار بالا و دمای زیاد به کار می‌پردازند، بسیار مناسب است. با اینکه سیستم خنک‌کننده روغنی از بازدهی و راندمان بالایی برخوردار است، اما نسبت به سایر سیستم‌های اشاره شده گران‌تر است.
در این مطلب از سایت گلپانیا در رابطه با انواع سیستم خنک‌کننده موتور صحبت کردیم و با مزایا و معایب هر کدام آشنا شدیم. مهمترین سیستم خنک‌کننده خودرو شامل دو نوع آب خنک و هوا خنک است که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. در حال حاضر بیشتر لوازم نقلیه سبک و سنگین دارای سیستم خنک‌کننده آب خنک هستند. سیستم خنک‌کننده موتور به کارکرد موتور در دمای مناسب کمک کرده و از گرم شدن بیش از حد آن جلوگیری می‌کند. برای همین توجه به سلامت اجزای سیستم خنک‌کننده موتور بسیار مهم و حائز اهمیت است.
مشاوره رایگان
"*"فیلدهای ضروری را نشان می دهد
گلپانیا اولین مرجع آموزش آنلاین تخصصی خودرو
با عضویت در خبرنامه ما از جدیترین دوره هاو تخفیف با خبر شوید
تمامی حقوق این سایت برای آکادمی گلپانیا محفوظ است
