تسمه تایم یا تسمه زمان‌بندی از قطعات مهم و اساسی در پیشرانه‌های احتراق داخلی است. این قطعه وظیفه زمان‌بندی حرکت میل لنگ و میل بادامک را برای باز و بسته کردن سوپاپها بر عهده دارد. تسمه تایم همچون بسیاری از قطعات خودرو عمر محدودی داشته و با گذر زمان دچار سایش و فرسودگی میشود. در این شرایط تسمه قادر به انجام وظایف خود نبوده و کارایی خود را از دست می‌دهد. برای همین رانندگان باید به سلامت قطعه توجه داشته و در صورت لزوم به تعویض آن بپردازند. در ادامه مطلب با تسمه تایم خودرو بیشتر آشنا شده و به کاربردها و نقش آن اشاره خواهیم داشت.
"*"فیلدهای ضروری را نشان می دهد
تسمه تایم، تسمه تایمینگ، تسمه زمان‌بندی و کم‌بلت، همگی به یک قطعه مهم در پیشرانه احتراق داخلی اشاره دارند. این قطعه در واقع یک تسمه دندانه‌دار است که رابط بین میل لنگ و میل بادامک محسوب میشود. تسمه تایم خودرو با چرخش میل لنگ، میل بادامک را چرخانده و سبب باز و بسته شدن سوپاپها می‌گردد. دندانه‌های تسمه بر روی دنده‌های پولی سر میل لنگ و میل سوپاپ قرار گرفته و از لغزش و جابجایی تسمه در حین کار جلوگیری میشود. لازم به اشاره است که تسمه تایم باید متناسب با نوع پیشرانه باشد و امکان استفاده از تسمه تایم یک پیشرانه برای پیشرانه متفاوت دیگر وجود ندارد.
چرخه چهار مرحله‌ای موتورهای احتراق داخلی شامل مرحله مکش، تراکم، توان و تخلیه است. در مرحله چهارم که پیستون به سمت بالا حرکت کرده و دود از محل سوپاپ خارج میشود، زمان‌بندی باز و بسته شدن سوپاپ هوا و دود بر عهده تسمه تایم است. این قطعه حرکت میل لنگ را به میل بادامک یا سوپاپ انتقال داده و میل سوپاپ نیز سوپاپها را بالا و پایین می‌کند. در واقع تسمه تایم با هماهنگ کردن سرعت چرخش میل لنگ با میل سوپاپ، زمان باز و بسته شدن سوپاپها را تنظیم می‌کند.
تسمه تایم از تسمه‌های مهم در موتورهای درون‌سوز دیزلی یا بنزینی است و در حال حاضر به دلیل کاهش هزینه طراحی و تولید برای شرکت‌های خودروسازی، تولید صدای کمتر نسبت به زنجیر تایم و هزینه تعویض کمتر، به شکل گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. همانطور که متوجه شدیم کار تسمه تایم تنظیم زمان‌بندی باز و بسته شدن سوپاپها است.
در واقع برای باز و بسته شدن سوپاپها در زمان مشخص نیاز به برقراری ارتباط دقیق فیزیکی میان میل لنگ و میل سوپاپ است. میل لنگ قطعه‌ای است که پیستون را بالا و پایین برده و میل سوپاپ وظیفه باز کردن سوپاپها را بر عهده دارد. برقراری ارتباط فیزیکی دقیق بسیار حائز اهمیت است و به هم خوردن آن میتواند مانع از روشن شدن موتور خودرو گردد. برقراری این ارتباط هم بر عهده تسمه تایم است. برای همین است که تسمه تایم از قطعات مهم و اساسی پیشرانه‌های احتراق داخلی محسوب می‌گردد.
پیش از ابداع و ظهور تسمه تایم، تنها از زنجیر تایم در صنعت خودروسازی استفاده می‌شده است. زنجیر تایم به دلیل جنس فلزی از مقاومت بیشتری نسبت به تسمه تایم برخوردار است. با این حال از آنجایی که صدای زیادی دارند، طراحان به سراغ تسمه تایم رفتند تا سروصدای کمتری در بخش موتور ایجاد شود. ّاز طرف دیگر آسیب و خرابی تسمه تایم با آسیب‌دیدگی کمتر موتور همراه است. در واقع اگر زنجیر تایم پاره یا خراب شود، میزان آسیب‌دیدگی میتواند به قدری بالا باشد که راننده ناگزیر به تعویض کل موتور شود. با این حال در حال حاضر استفاده از تسمه تایم و زنجیر تایم در خودروهای مختلف رایج است. برخی از شرکت‌های خودروسازی نظیر بنز و بی‌ام‌دبلیو نیز با کنترل صدای زنجیر تایم از آن به جای تسمه تایم استفاده می‌نمایند.
تسمه تایم برخلاف زنجیر تایم که از مواد فلزی ساخته میشود، از پلاستیک ساخته می‌گردد. برای همین با گذر زمان بر اثر اصطکاک و گرمای موتور دچار آسیب‌دیدگی میشود. با آسیب‌دیدگی تسمه تایم، دندانه‌ها از بین رفته و تسمه به تدریج پاره میشود.
برای همین تسمه تایم از قطعات مصرفی با طول عمر محدود است و با توجه به دفترچه راهنما یا کاتالوگ شرکت خودروسازی میتوان نسبت به طول عمر تسمه تایم اطلاع پیدا کرد. خوب است بدانید طراحی تسمه تایم به دانش و محاسبات دقیق برای زمان باز شدن سوپاپها و حرکت پیستون نیاز دارد.
همانطور که در بخش قبل اشاره کردیم تسمه تایم از قطعات مصرفی بوده و با گذر زمان دچار پارگی و آسیب میشود. رانندگان برای اطلاع از زمان تعویض تسمه تایم بهتر است به علائم و نشانه‌های خرابی آن توجه داشته باشند. یکی از نشانه‌های خرابی تسمه تایم، وجود ترک‌های ریز یا درشت بر روی تسمه و یا کنده شدن گوشه‌های دندانه‌ها است که با بازدید چشمی به خوبی قابل مشاهده است.
از دیگر علائم خرابی تسمه تایم باید به افزایش دود خروجی از اگزوز اشاره کرد که نشانگر این است که عمل احتراق در موتور به درستی انجام نشده است. یکی از علل احتراق ناقص یا بد هم خرابی تسمه تایم است. بد کار کردن موتور در زمان حرکت، کاهش قدرت و روشن نشدن ماشین در زمان استارت زدن از دیگر نشانه‌های خرابی این قطعه است.
طول عمر تسمه تایم بین سه الی پنج سال است. در این بازه زمانی حتی اگر خودرو 60 الی 70 هزار کیلومتر هم کار نکرده باشد، تسمه تایم باید تعویض گردد. در زمان تعویض تسمه تایم بهتر است هرزگردهای آن نیز تعویض شوند. با اینکه هرزگردها عمر طولانی‌تری نسبت به تسمه تایم دارند، اما در صورت آسیب خرابی‌های زیادی را به بار می‌آورند.
در این مطلب از سایت گلپانیا به بررسی یکی از اجزای مهم پیشرانه‌های احتراق داخلی یعنی تسمه تایم پرداختیم و با کاربرد و نقش آن در خودرو آشنا شدیم. تسمه تایم از قطعات بسیار مهم است و در زمان مناسب باید تعویض شود. در غیر این صورت در عملکرد خودرو اختلال ایجاد شده و برخی از قطعات و اجزا در معرض آسیب قرار می‌گیرند. برای همین توجه به زمان تعویض تسمه تایم مهم است تا بتوان از بسیاری از هزینه‌های اضافه و سنگین در آینده جلوگیری کرد. در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر در زمینه خودرو می توانید دوره های آموزشی خودرو مجموعه گلپانیا را خریداری نمایید.
عمر مفید تسمه تایم در خودروهای مختلف متفاوت است. با این حال ماکزیمم عمر آن 5 سال است.
خاموشی پیشرانه و آسیب دیدن سوپاپها از عواقب خرابی تسمه تایم است.
شتابگیریهای شدید به طور مداوم، معکوس کشیدنهای سنگین و یا بکسل کردن خودرو در زمان خرابی استارت خودرو از عوامل خرابی تسمه تایم است.
هزینه تعویض تسمه تایم به برند تولیدکننده تسمه، نرخ ارز و میزان تورم بستگی دارد.
گلپانیا اولین مرجع آموزش آنلاین تخصصی خودرو
با عضویت در خبرنامه ما از جدیترین دوره هاو تخفیف با خبر شوید
تمامی حقوق این سایت برای آکادمی گلپانیا محفوظ است
