سیستم جرقه‌ زنی خودرو چیست؟

تمام خودروها دارای سیستمی تحت عنوان سیستم جرقه‌ زنی هستند. این سیستم نقش حیاتی در عملکرد خودرو دارد و بدون عملکرد صحیح آن خودرو قادر به روشن شدن و حرکت کردن نمی‌باشد. سیستم‌های جرقه‌زنی شامل انواع مختلفی هستند و هر کدام ویژگی‌های خاصی دارند. در ادامه مطلب به بررسی سیستم جرقه‌ زنی خودرو می‌پردازیم و با انواع آن آشنا می‌شویم.

سیستم جرقه‌ زنی خودرو

با اشتعال ترکیب سوخت و هوا در محفظه احتراق موتور، انرژی لازم جهت به حرکت درآمدن خودرو تامین می‌شود. سیستم جرقه‌ زنی خودرو، وظیفه تولید جرقه جهت ایجاد شعله لازم به منظور سوختن ترکیب هوا و سوخت را بر عهده دارد. این جرقه‌ها نقش مهمی در کارکرد و قدرت گرفتن خودرو دارند. دیر یا زود ایجاد شدن جرقه میتواند قدرت تولید شده موتور را تحت تاثیر قرار داده و در حرکت خودرو مشکل ایجاد کند. سیستم جرقه‌زنی بخشی از سیستم برق خودرو است و شامل اجزا و قطعات متعددی می‌باشد.

لازم به اشاره است که نوع سوخت مصرفی در خودرو، تعیین‌کننده مدل طراحی سیستم جرقه‌ زنی است. به عبارتی سیستم جرقه‌ زنی در خودروهای بنزینی، گازسوز و دیزلی با هم متفاوت است. هر چند که سیستم جرقه‌ زنی بنزینی از بیشترین کاربرد برخوردار است. جرقه این سیستم به صورت الکتریکی ایجاد می‌شود.

آشنایی با اجزای سیستم جرقه‌ زنی خودرو

در حال حاضر بیشتر سیستم‌های جرقه‌زنی از نوع الکتریکی هستند. این سیستم‌ها شامل اجزای مختلفی هستند که به بررسی آنها می‌پردازیم.

شمع

مهمترین قطعه در سیستم جرقه‌ زنی خودرو، شمع است. شمع‌ها از قرار گرفتن دو الکترود مخصوص در کنار هم تشکیل می‌شوند. این الکترودها فاصله کوتاهی نسبت به هم دارند. یکی از الکترودها به بدنه سیلندر متصل بوده و به عنوان پایانه منفی عمل می‌کند. الکترود دیگر هم به عنوان پایانه مثبت در شمع عمل می‌کند. جرقه‌زنی هم به این صورت انجام می‌شود که جریان الکتریکی با اختلاف پتانسیل بالا به الکترودها اعمال شده و همین امر سبب رخ دادن پدیده تخلیه الکتریکی و در پی آن ایجاد جرقه می‌شود.

کوئل

کوئل یا کویل یک سیم‌پیچ تقویت‌کننده است که ولتاژ تولیدی باتری را تقویت کرده و در زمان لازم به شمع آماده احتراق می‌رساند. کویل‌ها جریان برق 12 ولتی را از باتری خودرو گرفته و آن را افزایش داده و به مقدار 30 هزار الی 100 هزار می‌رسانند. در این زمان جریان برق با ولتاژ بالا به پایانه مثبت الکترود شمع منتقل شده و تخلیه الکتریکی و جرقه رخ می‌دهد.

وایر شمع

از دیگر اجزای سیستم جرقه‌ زنی خودرو باید به وایر شمع اشاره کرد. وایر شمع نقش انتقال‌دهنده جریان برق به شمع‌ها را بر عهده دارد. به عبارتی این قطعه رابط بین منبع تامین برق و شمع است. تعداد وایرها هم با تعداد شمع‌ها برابر است و سلامت آنها در انتقال صحیح و به موقع جریان برق به شمع بسیار مهم است.

ECU یا کامپیوتر خودرو

در خودروهایی که دارای سیستم انژکتوری هستند، خبری از دلکو نبوده و وظیفه این قطعه بر عهده کامپیوتر خودرو است. دلکو در سیستم جرقه‌ زنی کاربراتوری، به تنظیم زمان‌بندی دقیق ایجاد جرقه می‌پردازد. حال در سیستم انژکتوری این قطعه حذف شده و ECU با استفاده از سنسورهای نصب شده بر روی میل لنگ به انجام این ماموریت می‌پردازد.

بررسی انواع سیستم جرقه‌ زنی خودرو

جهت ایجاد جرقه در سیستم جرقه‌ زنی به جریان الکتریکی نیاز است. منبع تامین جریان الکتریکی هم در سیستم‌های مختلف با هم فرق دارد. در این شرایط میتوان سیستم جرقه‌ زنی خودرو را به دو گروه زیر تقسیم کرد:

سیستم جرقه‌ زنی الکترونیکی

در این سیستم انرژی الکتریکی لازم جهت ایجاد جرقه، با استفاده از باتری خودرو تامین می‌شود. این سیستم جرقه‌ زنی دارای پایانه‌های مثبت و منفی است که پایانه منفی به زمین و پایانه مثبت به سوئیچ جرقه‌زنی وصل می‌شود. زمانی که سوئیچ روشن است، جریان برق از طریق سیم‌ها به ماژول جرقه‌زنی الکترونیکی منتقل شده و در ادامه این نیرو به کوئل‌های اولیه و ثانویه منتقل می‌شود. کوئل برق 12 ولتی را از باتری دریافت کرده و آن را به 30 هزار الی 100 هزار ولت می‌رساند. همین اختلاف پتانسیل شدید میان پایانه‌های مثبت و منفی سبب ایجاد جرقه می‌شود.

سیستم جرقه‌ زنی مغناطیسی

در سیستم جرقه‌ زنی مغناطیسی از باتری استفاده نشده و با ایجاد یک میدان مغناطیسی قوی، تولید جریان الکتریکی با ولتاژ بالا انجام می‌شود. این سیستم شبیه به ژنراتور بوده و با استفاده از قطعات متحرک جریان برق را تولید می‌کند. در سیستم جرقه‌ زنی مغناطیسی خبری از باتری نبوده و در زمان روشن بودن خودرو جرقه‌های پایداری در موتور ایجاد می‌شود.

تفاوت سیستم جرقه‌ زنی کاربراتوری و انژکتوری

سیستم جرقه‌ زنی کاربراتوری

در خودروهای کاربراتوری قطعه‌ای به نام دلکو وجود دارد که این قطعه در خودروهای انژکتوری حذف شده است. دلکو در سیستم جرقه‌ زنی کاربراتوری، نقش کنترل زمان جرقه‌زنی را بر عهده دارد. به این صورت که برق از کوئل خارج شده و به ورودی دلکو می‌رسد. پس از آن به وسیله چند خروجی به سیلندر انتقال داده می‌شود. وظیفه خروجی‌ها انتقال جرقه به سیلندر در زمان تعیین شده است.

سیستم جرقه‌ زنی انژکتوری

فرآیند جرقه‌زنی در سیستم جرقه‌ زنی انژکتوری بسیار ساده است و وظیفه دلکو بر عهده کامپیوتر یا همان ECU است. در این سیستم موقعیت میل لنگ‌ها به وسیله سنسور شناسایی شده و با بررسی اطلاعات، کامپیوتر فرمان جرقه‌زنی را صادر می‌کند. در واقع خودروهای دارای سیستم انژکتوری فاقد قطعه دلکو هستند و به جای آن از سنسورهایی جهت دریافت اطلاعات استفاده می‌شود.

عیب‌یابی سیستم جرقه‌زنی خودرو

سیستم جرقه‌ زنی خودرو همچون سایر سیستم‌های خودرو، در معرض آسیب و خرابی قرار دارد. در خصوص نشانه‌های خرابی سیستم جرقه‌ زنی خودرو میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• خروج صدای بلند از اگزوز: زمانی که نقصی در سیستم جرقه‌ زنی یا کوئل ایجاد شود، ولتاژ کافی ایجاد نشده و احتراق به طور کامل انجام نمی‌شود. برای همین بخشی از سوخت بدون استفاده باقی مانده و از طریق اگزوز خارج می‌شود. گاهی اوقات این سوخت در اگزوز دچار انفجار شده و سبب خروج صدای بلندی از آن می‌شود.
• کار نکردن صحیح موتور یا لرزش ناگهانی ماشین: در صورتی که یکی از سیلندرها به درستی دچار احتراق نشود و یا اصلا محترق نشود، موتور قادر به کارکرد صحیح نخواهد بود. همین موضوع میتواند سبب خروج صدایی همچون تق تق، لرزش و یا حرکات ناگهانی خودرو شود.

جمع بندی

در این مطلب با یکی از سیستم‌های مهم خودرو یعنی سیستم جرقه‌ زنی آشنا شدیم. همانطور که متوجه شدیم سیستم جرقه‌ زنی به ایجاد جرقه‌ها با فاصله تعیین شده می‌پردازد. احتراق در موتور خودرو به جرقه نیاز دارد و بدون وجود آن امکان حرکت خودرو وجود ندارد. برای همین باید نسبت به وضعیت سیستم جرقه‌ زنی و سلامت قطعات آن اطمینان پیدا کرد. جهت آشنایی بیشتر با سیستم جرقه‌ زنی و سیستم برق خودرو میتوانید از دوره‌های جامع مجموعه گلپانیا استفاده نمایید. در این دوره‌ها صفر تا صد سیستم برق خودرو به طور کامل آموزش داده شده است.