کاربرد مالتی پلکس چیست؟

سیستم مالتی پلکس یکی از فناوری‌های جدید در صنعت خودروسازی است که از طریق آن اطلاعات بین اجزای مختلف به طور همزمان و با سرعت بالا منتقل می‌شوند. این سیستم به جای سیم‌کشی‌های پیچیده و تودرتو روی کار آمده است و کار را برای تولیدکنندگان خودرو، تعمیرکاران و حتی مصرف کنندگان راحت‌تر کرده است. در ادامه مطلب با سیستم مالتی پلکس خودرو بیشتر آشنا شده و به مزایا و معایب آن اشاره خواهیم داشت.

سیستم مالتی پلکس خودرو

یکی از فناوری‌های جدید و پیشرفته در صنعت خودروسازی، سیستم مالتی پلکس است. این سیستم برای بهینه‌سازی انتقال داده‌ها و کاهش تعداد سیم و کابل در خودرو روی کار آمده است و سبب کارکرد بهینه و هماهنگی بین اجزای برقی خودرو می‌شود. به عبارتی سیستم مالتی پلکس با استفاده از یک شبکه داخلی ارتباط بین اجزای مختلف خودرو را برقرار کرده و داده‌ها را بین اجزا منتقل می‌نماید.

کنترل سیستم مالتی پلکس توسط یک قطعه الکترونیکی به نام BSI انجام می‌شود. در واقع تمام اطلاعات منتقل شده بین قطعات برق خودرو که در شبکه مالتی پلکس قرار دارند، در ابتدا توسط BSI کنترل و مدیریت می‌شود. BSI واحد پردازشگر مرکزی این سیستم بوده و هرگونه سیگنال و فرمان ردوبدل شده بین سنسورها، عملگرها و ECU خودرو را پردازش و سپس به بخش مورد نظر ارسال می‌کند. از این رو دیگر نیازی نیست تا از هر قطعه الکترونیکی و برقی یک سیم به ECU ارسال شده و بارهای الکترونیکی بین آنها ردوبدل شود. در سیستم مالتی پلکس تنها به سه رشته سیم اصلی نیاز است و تعداد سیم‌های فرعی حدودا به یک چهارم کاهش پیدا می‌کند.

دلیل استفاده از سیستم مالتی پلکس در خودرو

اگر به خودروهای قدیمی و اولیه نگاه کنیم، متوجه سیم‌کشی ساده آنها می‌شویم. این خودروها به تعداد کمی سیم و کابل جهت تامین برق بخش‌هایی همچون سیستم استارت، برف پاک‌کن و چراغ‌ها نیاز داشتند. اما با گذشت زمان و اضافه شدن آپشن‌های جدید به خودرو همچون انواع سنسور و سیستم‌های انژکتوری، تعداد سیم و کابل‌ها رو به افزایش رفت. به طوری که بسیاری از خودروسازها به فکر راه‌حلی برای این موضوع افتادند تا هم هزینه‌های تولید کاهش یابد و هم عیب‌یابی و تعمیر خودرو راحت‌تر انجام شود. در این زمان سیستم مالتی پلکس برای اولین بار در دهه هشتاد میلادی توسط شرکت آلمانی بوش اختراع شد.

انواع سیستم مالتی پلکس از نظر شبکه

سیستم مالتی پلکس از نظر پیکربندی و ارتباط واحدها با واحد پردازشگر مرکزی یا همان BSI، شامل چند دسته است:

شبکه Ring یا حلقه‌ای: در این شبکه هر واحد کنترلگر بین دو ECU دیگر قرار می‌گیرد.

شبکه Bus: در شبکه باس تمام ECUها به طور مستقل پس از اتصال به دو لاین عبوری داده‌ها به هم مرتبط می‌شوند.

شبکه Star یا ستاره: در شبکه ستاره تمام واحدهای کنترل به طور مستقل به یک واحد پردازش مرکزی یا ECU متصل می‌شوند.

شبکه Tree یا درختی: شبکه درختی متشکل از مجموعه‌ای از شبکه‌های ستاره‌ای و باس است.

شبکه Lattice: در این شبکه ارتباط بین کنترلگرهای الکترونیکی به طور اتفاقی و تصادفی برقرار می‌شود.

انواع استاندارد سیستم مالتی پلکس

سیستم مالتی پلکس بر اساس شرکت خودروسازی و کشور سازنده کمی متفاوت است. تفاوت این سیستم‌ها در جزئیات است و اصل و اساس سیستم یکی است. در خصوص انواع سیستم مالتی پلکس استاندارد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

استاندارد Can: این سیستم مالتی پلکس ساخت کشور آلمان بوده و در خودروهای ولوو، فیات، بنز و بی‌ام‌دبلیو دیده می‌شود.

استاندارد Absus: سیستم مالتی پلکس Absus نیز آلمانی بوده و بیشتر در تولیدات شرکت خودروسازی فولکس واگن استفاده می‌شود.

استاندارد J1850: این سیستم مالتی پلکس آمریکایی بوده و در محصولات جی‌ام‌اس و فورد دیده می‌شود.

استاندارد Van: استاندارد ون ساخت کشور فرانسه است و در خودروهای رنو و پژو استفاده می‌شود.

استاندارد Proprietary: این سیستم مالتی پلکس ساخت کشور ژاپن است و در بیشتر خودروهای ژاپنی همچون تویوتا دیده می‌شود.

مزایای سیستم مالتی پلکس در خودرو

سیستم مالتی پلکس در خودرو با مزایای زیادی همراه است. از جمله:

مهمترین مزیت این سیستم کاهش حجم سیم‌کشی در خودرو است که سبب کاهش وزن و پیچیدگی آن می‌شود.

در سیم‌کشی‌های جدید امکان افزودن آپشن‌های دیگر به راحتی وجود دارد و عیب‌یابی و برطرف کردن مشکلات به راحتی انجام می‌شود.

تولید خودرو راحت‌تر شده و هزینه لازم جهت ساخت خودرو به طرز قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.

سیم‌کشی مورد استفاده در خودرو با افزایش ایمنی و دوام زیادی همراه می‌شود. از قطعات برقی خودرو هم در برابر اتصال کوتاه و غیره حفاظت بیشتری می‌گردد.

یکی دیگر از مزایای سیستم مالتی پلکس در خودروهای مدرن، بهبود کارایی سوخت و افزایش بازدهی خودرو است. با کنترل سیستم‌های مربوط به سوخت به طور همزمان، این سیستم فرآیند سوخت‌رسانی را بهینه کرده و مصرف سوخت را کاهش می‌دهد. همین مزیت به پاکیزه شدن هوا و کاهش آلودگی کمک زیادی می‌نماید.

سیستم مالتی پلکس استفاده از خودرو را آسان‌تر می‌کند. به طوری که راننده دیگر نیازی ندارد بین چندین دستگیره و کنترل‌ها جابجا شود. بلکه از تمام قابلیت‌های خودرو از طریق یک صفحه کنترل مرکزی استفاده می‌کند.

معایب مالتی پلکس چیست؟

با اینکه سیستم مالتی پلکس با مزایای زیادی همراه است، اما چند عیب و محدودیت دارد که بهتر است مورد توجه قرار بگیرند:

نصب، تنظیم و تعمیر سیستم مالتی پلکس به دانش فنی و تخصص بالا نیاز دارد. برای همین در صورتی که سیستم دچار نقص و مشکل شود، باید حتما توسط افراد متخصص مورد تعمیر قرار بگیرد.

به علت وابسته بودن بیشتر عملگرها و سنسورها به سیستم مالتی پلکس، با خرابی سیستم احتمال تحت تاثیر قرار گرفتن آنها نیز وجود دارد.

نصب و استفاده از سیستم مالتی پلکس در خودرو به هزینه بالایی نیاز دارد. این سیستم شامل کابل‌ها، کنترلرها و سنسورهای مختلفی است که هزینه خرید، نصب و نگهداری از آن کمی بالا است.

از کجا بفهمیم خودرو مالتی پلکس است؟

اگر برایتان سوال است که کدام خودروها مالتی پلکس دارند یا از کجا وجود یا عدم وجود سیستم مالتی پلکس در خودرو را تشخیص دهیم، بهتر است به شرکت سازنده و مدل خودرو توجه داشته باشید. بیشتر خودروهای خارجی جدید مجهز به این سیستم هستند. با این حال بسیاری از تولیدکنندگان خودروهای داخلی هم از این سیستم در خودرو استفاده می‌کنند. در این خصوص میتوان به خودروهای دنا، دنا پلاس، پژو پارس، پژو 206 و 207، سمند SD و سورن اشاره کرد.

جمع بندی

در این مطلب با سیستم مالتی پلکس خودرو آشنا شدیم و به مزایا، معایب و انواع آن پی بردیم. همانطور که اشاره کردیم مالتی پلکس یک سیستم یا فناوری جدید در صنعت خودروسازی است که منجر به کاهش تعداد سیم‌ها، کاهش هزینه‌های تولید و عیب‌یابی راحت خودرو می‌شود. این سیستم چند جزئی بوده و بخش‌های برقی و الکترونیکی خودرو را شبکه‌سازی می‌کند.