سیستم سوخترسانی، از مهمترین سیستمهای خودرو محسوب شده و نقش مستقیمی در حرکت خودرو و فرآیندهای مرتبط با آن دارد. سوخت از طریق سیستم سوختسانی خودرو به گردش درآمده و با هوا مخلوط میشود. پس از آن از طریق ایجاد اشتعال میسوزد و انرژی خود را به انرژی حرکتی تبدیل میکند. سیستم سوخترسانی خودرو شامل اجزای مختلفی است که هر یک وظیفه خاصی را بر عهده دارند. در این مطلب قصد داریم در رابطه با اجزای سیستم سوخترسانی انژکتوری صحبت کنیم و با این سیستم بیشتر آشنا شویم.
سیستم سوخترسانی و وظیفه آن
خودرو برای حرکت نیاز به سوخت کافی دارد. این سوخت توسط سیستم سوخترسانی به موتور خودرو رسیده و به انرژی مکانیکی تبدیل میشود. سیستم سوخترسانی در خودرو همچون سیستم گردش خون در بدن است و سوخت را به بخشهای لازم میرساند. برای همین این سیستم جزو حیاتیترین سیستمهای فنی خودرو محسوب شده و کیفیت عملکرد آن تاثیر مستقیمی بر روی بازدهی خودرو و دیگر سیستمهای آن میگذارد.
وظیفه سیستم سوخترسانی، تزریق مخلوط هوا و سوخت بهینه شده در موتور است. این کار باید در هر لحظه و متناسب با شرایط عملکردی موتور انجام شود. به این صورت که در زمانهای استارت اولیه و زمانی که موتور سرد است و همچنین در زمان گرم شدن موتور و به حرکت در آمدن خودرو، نیاز است که سوخت با سرعتهای متفاوت به داخل موتور تزریق شود. سیستم سوخترسانی باید ضمن تزریق سوخت، سرعت آن را نیز تنظیم نماید.
سیستم سوخترسانی انژکتوری چیست؟
سوخترسانی انژکتوری یکی از انواع سیستمهای سوخترسانی به موتورهای درون سوز از طریق تزریق سوخت است. در این سامانه سوخت توسط یک پمپ مکانیکی یا برقی با فشار به سمت لولههای سوخترسانی و ریل سوخت وارد شده و از طریق انژکتورها به پشت سوپاپ هوا یا داخل سیلندر پاشیده میشود. به این ترتیب یک مخلوط از هوا و سوخت جهت ایجاد احتراق در موتور و تولید انرژی حاصل میشود.
سیستم سوخترسانی انژکتوری از دریچههایی برخوردار است که قابلیت باز و بسته شدن چندین بار در ثانیه را دارند. پیش از اختراع انژکتورهای سوخت، در موتورها از کاربراتور استفاده زیادی میشده است و تا به امروز هم همچنان در برخی از ماشینها همچون ماشین چمنزنی وجود دارد. اما در حال حاضر سیستمهای انژکتوری بهترین جایگزین برای سیستمهای کاربراتوری هستند. این سیستم به سازندگان خودرو کمک کرده تا دیگر نیاز به انجام تغییرات شدید در طراحی موتور خودرو نداشته باشند.
اجزای سیستم سوخترسانی انژکتوری
سیستم سوخترسانی بر اساس نوع آن دارای اجزای خاصی است. در رابطه با اجزای سیستم سوخترسانی کاربراتوری باید به محفظه سوخت، ژیگلور اصلی، سوزن ژیگلور، دریچه ونتوری، گذرگاه مکش، میله دریچه ونتوری، دیافراگم دریچه ونتوری و دریچه گاز اشاره کرد. اما اجزای سیستم سوخترسانی انژکتوری شامل موارد زیر است:
- رگلاتور فشار شکن
- موتور دور آرام
- منیفولد هوا به بدنه گاز
- کنترلر الکتریسیته
- انژکتور
- ریل
- فیلتر
- لوله سوخت رسانی
- پمپ و انواع سنسور
در رابطه با سنسورهای سیستم سوخترسانی انژکتوری باید به سنسور فشار هوا، سنسور دمای هوا، سنسور دمای آب، سنسور میل بادامک، سنسور سرعت، سنسور دور موتور، سنسور زاویه میل لنگ، سنسور جریان جرمی هوا و سنسور ضربه اشاره کرد.
سنسورهای سیستم سوخترسانی انژکتوری
- سنسور دریچه گاز: این سنسور وظیفه اندازهگیری میزان دقیق سوخت بر حسب شرایط موتور را برعهده دارد.
- سنسور دمای هوا: این سنسور به اندازهگیری دمای هوا که در میزان سوخت و شرایط موتور موثر است میپردازد.
- سنسور فشار هوا: این سنسور میزان فشار هوای ورودی به موتور را در شرایط مختلف اندازهگیری میکند. باز و بسته بودن دریچه گاز هم از طریق این سنسور تنظیم میشود.
- سنسور دور موتور: این سنسور از یک میدان مغناطیسی برخوردار بوده و به اندازهگیری دور موتور میپردازد. زمان دقیق جرقهزنی توسط شمعها از این طریق مشخص میشود.
- سنسور ضربه: در صورتی که در موتور احتراق ناقص صورت بگیرد، ضربههایی به موتور وارد میشود. سنسور ضربه وظیفه گزارش این ضربهها را برعهده دارد.
- سنسور دمای آب: این سنسور به اندازهگیری دمای آب موتور میپردازد. در صورتی که دمای آب بالا باشد، سیستم خنک کننده فعال میشود. در صورت سرد بودن آب هم حالت ساسات ایجاد میشود.
- سنسور اکسیژن: میزان اکسیژن گازهای خروجی از موتور توسط این سنسور اندازهگیری میشوند. با گزارش سنسور اکسیژن، میزان دقیق سوخت برای عملکرد بهتر موتور مشخص میگردد.
بررسی بیشتر اجزای سیستم سوخترسانی
-
پمپ هواگیری
پمپ هواگیری از انواع پمپهای مهم در سیستم سوخترسانی است که به صورت دستی یا برقی موجود است. این پمپ وظیفه پمپ کردن سوخت از تانک سوخت به داخل سیستم را برعهده دارد. فشار ایجاد شده توسط پمپ هواگیری به قدری است که کل سیستم از سوخت پر شده و هوای موجود در آن خارج میشود. پمپهای هواگیری اغلب دارای سوپاپ یک طرفه هستند و از برگشت سوخت به داخل مخزن سوخت جلوگیری میکنند.
-
پمپ تغذیه سوخت
از دیگر اجزای مهم سیستم سوخترسانی باید به پمپ تغذیه سوخت اشاره کرد. این پمپ در تمام مدتی که موتور روشن است، کار کرده و سوخت را از فیلتر آبگیر و پمپ هواگیری مکیده و به سایر بخشهای سیستم با فشار حدود 5 بار تزریق میکند. پمپ تغذیه سوخت توان مورد نیاز را از طریق تسمه و یا دنده از موتور میگیرد. گاهی اوقات نیز از طریق یک بادامک از میل بادامک توان خود را دریافت میکند.
-
فیلتر آبگیر
فیلتر آبگیر در سیستم سوخترسانی، جهت جداسازی آب و رطوبت از سوخت مورد استفاده قرار میگیرد. معمولا در این فیلتر یک سنسور به کار برده میشود که در صورت وجود آب در سوخت اخطار میدهد. همچنین در آن میتوان از یک گرمکن برای گرم کردن سوخت استفاده کرد.
-
فیلتر سوخت
سوخت با فشار کم پس از پمپ سوخت، وارد فیلتر سوخت میشود. وظیفه این فیلتر هم جداسازی ذرات جامد موجود در سوخت است. هر یک از موتورها بسته به مشخصات سیستم پاشش سوخت خود، دارای فیلتر سوخت مخصوص به خود هستند. برای همین در انتخاب و استفاده از فیلتر سوخت باید دقت شود.
-
پمپ انژکتور
پمپ انژکتور از موثرترین اجزای سیستم سوخترسانی است که وظیفه افزایش فشار سوخت از 5 بار به فشار مورد نیاز جهت پاشش سوخت و باز شدن انژکتورها را برعهده دارد. اغلب پمپهای انژکتوری از نوع پیستونی هستند که معروفترین مدل آن بوش است. نوع آسیابی آن هم وجود داشته که در حال حاضر به ندرت مورد استفاده قرار میگیرد. پمپ انژکتور میتواند برای هر سیلندر به طور جداگانه استفاده شده و یا برای تمام سیلندرها به شکل یک مجموعه استفاده شود. لازم به اشاره است که به خاطر فشار بسیار بالای ایجاد شده در پمپ انژکتور، قطعات آن بسیار حساس هستند و نیاز به تکنولوژی ساخت پیشرفتهای دارند. هرگونه ذرات ناخالص و یا آب در سوخت میتواند سبب استهلاک قطعات داخلی این پمپ شود.
-
انژکتورها
انژکتورها در سیستم سوخترسانی، وظیفه پاشش سوخت به محفظه احتراق را بر عهده دارند. سوخت با فشار زیاد به انژکتورها وارد شده و از طریق یک سوزن و یک نازل به صورت پودر به محفظه احتراق پاشیده میشود. به عبارتی میتوان گفت انژکتور یک سوپاپ سوخت است که تنها در زمانهای خاصی باز شده و سوخت را به محفظه تزریق میکند. قطعات موجود در انژکتورها همچون پمپ انژکتور نسبت به ناخالصی و آب در سوخت حساسیت داشته و آسیبپذیر میباشند.
-
کویل دوبل
این قطعه در سیستم انژکتوری بدون دلکو بوده و عمل جرقهزنی را انجام میدهد. در حال حاضر برای هر یک از سیلندرها از یک کویل استفاده شده و جرقهسازی به صورت تکی انجام میشود.
-
دلکو
دلکو قطعه دیگری در سیستم سوخترسانی انژکتوری است که وظیفه تنظیم احتراق را برعهده دارد. دلکو جریان برق را بین سیلندرها جهت ایجاد جرقهزنی در آنها تقسیم میکند.
جمع بندی
سیستم سوخترسانی انژکتوری از مهمترین سیستمهای سوخترسانی است. این سیستم دارای اجزای مختلفی است که در متن به آنها اشاره کردیم. این سیستم همچون دیگر سیستمهای تزریق سوخت، با استفاده از پمپ سوخت را از مخزن دریافت کرده و آن را تحت فشار قرار داده و به محفظه موتور میفرستد. پس از آن سوخت به طور جداگانه به هر سیلندر توزیع میشود.