در حال حاضر بسیاری از خودروها مجهز به سیستم مالتی پلکس هستند. این سیستم که به منظور کاهش حجم سیم‌کشی، کاهش وزن خودرو، کاهش هزینه‌های تولید و افزایش ایمنی و کارایی ابداع شده است، در بسیاری از خودروهای خارجی و برخی از خودروهای داخلی دیده می‌شود. برای تشخیص اینکه آیا خودرو مالتی پلکس است یا خیر، راه‌های متعددی وجود دارد که یکی از آنها بررسی نودهای خودرو است. در این مطلب قصد داریم در خصوص نودهای سیستم مالتی پلکس صحبت کنیم و با چند خودرو داخلی مجهز به این سیستم آشنا شویم.
پیش از هر چیز بهتر است کمی با سیستم مالتی پلکس و قطعه حیاتی آن یعنی BSI آشنا شویم. مالتی پلکس در لغت به معنای چند جزئی است. به این مفهوم که خودروها شامل اجزای مختلفی هستند که هر کدام به صورت مستقل کار می‌کنند. این قطعات و اجزا همگی یک هدف مشترک دارند و برای رسیدن به این هدف به هم مرتبط می‌شوند. هدف مشترک قطعات و اجزای مختلف خودرو، روشن شدن و فعال شدن امکانات خودرو است. چنین خودروهایی مجهز به سیستم مالتی پلکس هستند و کارایی و کنترل بیشتری را برای رانندگان فراهم می‌نمایند. به عبارتی سیستم مالتی پلکس به راننده اجازه می‌دهد تا به جای استفاده از چندین سیم جهت انجام فعالیت‌های الکتریکی، از یک سیم واحد برای ارتباط بین اجزا و اجرای دستورات راننده استفاده نماید.
قطعه BSI جزء حیاتی و اصلی سیستم مالتی پلکس است که تمام فرمان‌های صادر شده از سوی راننده در ابتدا به مدار آن وارد می‌شود. این قطعه با تحلیل و پردازش داده‌ها آنها را به بخش‌های مرتبط ارسال می‌نماید. BSI یک گذرگاه ارتباطی بین سه BUS مختلف است و داده‌ها را از فرستنده به گیرنده منتقل می‌کند. همچنین این قطعه یکی از واسطه‌ها بین سیستم Van بوده که فعالسازی برق و کنترل و نظارت بر آن را بر عهده دارد.
سیستم مالتی پلکس یکی از فناوری‌های نسبتا جدید است که برای اولین بار در اواخر دهه 1980 میلادی توسط شرکت آلمانی بوش ابداع گشت. این سیستم برای اولین بار با خودروی پژو 206 به بازار ایران راه پیدا کرد. پس از آزمایش و اجرای آن در خودروی 206، بسیاری از خودروسازان داخلی بر آن شدند تا در خودروهای خود از این سیستم استفاده نمایند. به طوری که در حال حاضر بسیاری از خودروهای ایرانی نظیر سمند، سورن و پارس مجهز به سیستم مالتی پلکس هستند.
در گذشته خودروها فاقد امکانات و آپشن‌های متعدد بودند و تنها به چند سیم برای برف پاک‌کن، سیستم گرمایشی و غیره نیاز داشتند. اما با گذشت زمان و پیشرفته‌تر شدن خودروها، به تعداد سیم‌ها افزوده شد. به طوری که حجم سیم‌کشی بالاتر رفت و خودروها وزن بیشتری پیدا کردند. همین موضوع هزینه‌های تولید خودرو را چند برابر کرد. از طرفی با پیچیده‌تر شدن سیم‌کشی خودرو، عیب‌یابی و برطرف کردن مشکلات سخت‌تر از قبل شد. برای همین سازندگان خودرو به دنبال راه‌حلی برای این موضوع رفتند و موفق به ابداع سیستم مالتی پلکس شدند. به طور خلاصه از دلایل مهم ابداع سیستم مالتی پلکس خودرو میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
افزایش قطعات الکترونیکی در خودرو
افزایش آپشن‌ها و امکانات خودرو
افزایش وزن و میزان سیم‌کشی خودرو
به هر یک از اعضا در سیستم مالتی پلکس نود گفته می‌شود. این سیستم‌ها معمولا دارای یک نود مرکزی هستند که اطلاعات و دستورات را دریافت کرده و آنها را با دیگر نودها همچون نود چراغ، نود شیشه بالابر و غیره تبادل می‌کند. محل نصب نود مرکزی معمولا در زیر داشبورد سمت راننده یا در قسمت پشتی فرمان است. نودهای مالتی پلکس اسامی مختلفی دارند. در اینجا به بررسی مهمترین نودهای سیستم مالتی پلکس و محل قرارگیری آنها می‌پردازیم. (لازم به اشاره است که بسته به مدل و نوع خودرو، برخی از نودها در سیستم مالتی پلکس وجود دارند.)
نود CCN: نود CCN یا نود مرکزی معمولا در زیر داشبورد سمت چپ قرار دارد و وظایف زیادی را عهده‌دار است. در این خصوص میتوان به نظارت بر عملکرد برف پاک‌کن، عملکرد پمپ شیشه‌شور، عملکرد حالات پنل بخاری و عملکرد استارت خودرو اشاره کرد.
نود RN: نود RN معمولا در داخل صندوق عقب سمت چپ قرار دارد. این نود میتواند فاصله خودرو از موانع و اشیا را اندازه‌گیری کند.
نود DCN: این نود مالتی پلکس در داخل درب راننده قرار دارد و وظایفی همچون کنترل شیشه بالابر جلو، سیستم آینه برقی و چراغ‌های راهنمای روی آینه را برعهده دارد.
نود FN: نود FN در داخل محفظه موتور قرار داشته و به وسیله سه سوکت با دسته سیم موتور و دسته سیم اصلی ماشین ارتباط برقرار می‌کند.
نود BCM: این نود در داخل داشبورد سمت راننده قرار دارد و برای کنترل و فرماندهی قطعات فنی و سیستم‌های الکتریکی خودرو به کار می‌رود.
نود FCM: نود FCM در داخل محفظه موتور به کار رفته و به کنترل و مدیریت فعالیت اجزای مختلف در سیستم احتراق می‌پردازد.
نود ICN: نود ICN در جلو آمپر قرار دارد و در تمام خودروهای مجهز به سیستم مالتی پلکس وجود دارد.
در حال حاضر خودروهای داخلی زیادی مجهز به سیستم مالتی پلکس هستند. ما در این بخش به بررسی دو خودرو یعنی سمند و پژو 206 مالتی پلکس می‌پردازیم و با مشخصات آنها آشنا می‌شویم.
از میان مدل‌های مختلف سمند، مدل‌های SE، LX و LX EF7 از سیستم مالتی پلکس برخوردار هستند. این خودروها چندین مشخصه دارند که از طریق آنها امکان تشخیص سمند مالتی پلکس وجود دارد. در این رابطه باید به امکان تنظیم چراغ‌های مه‌شکن و نقشه‌خوان، دسترسی به صندوق عقب از داخل کابین و قابلیت تنظیم پشتی صندلی، آینه‌های بغل و شیشه‌های پنجره با تنظیمات برقی اشاره کرد. البته سیستم مالتی پلکس با اینکه مزایای زیادی در این خودرو داشته است، اما مسائل و مشکلاتی را برای آن به وجود آورده است. مشکلاتی نظیر افزایش مصرف سوخت، صداهای ناهنجار در سرعت‌های بالا و کاهش یافتن قدرت موتور در سرعت‌های کمتر از 60 کیلومتر از جمله مشکلات سمندهای مجهز به مالتی پلکس است.
پژو 206های مجهز به سیستم مالتی پلکس با مزایا و قابلیت‌های زیادی همراه هستند. در این خصوص باید به سازگار شدن صدای رادیو با توجه به سرعت ماشین، کارکرد اتوماتیک برف پاک‌کن شیشه عقب در زمان استفاده از دنده عقب و بارش باران و توسعه سیستم‌های مختلف نظیر سنسور باران و سنسور روشنایی اشاره کرد. حال سیستم مالتی پلکس در پژو 206 هم مشکلاتی را به وجود آورده است. یکی از این مشکلات افزایش پیچیدگی در سیستم الکترونیکی ماشین و نیاز به دستگاه دیاگ جهت یافتن ایرادات برقی است. همچنین در این خودروها امکان جابجایی و استفاده از تجهیزات الکترونیکی خودرو بر روی خودروهای دیگر جهت تست و آزمایش وجود ندارد.
در این مطلب در خصوص خودروهای مجهز به سیستم مالتی پلکس صحبت کردیم. همانطور که متوجه شدیم سیستم مالتی پلکس در بسیاری از خودروهای داخلی همچون سمند و پژو 206 وجود دارد. سیستم مالتی پلکس در این خودروها با مزایا و همچنین مشکلاتی همراه است که بهتر است به آنها توجه شود.
گلپانیا اولین مرجع آموزش آنلاین تخصصی خودرو
با عضویت در خبرنامه ما از جدیترین دوره هاو تخفیف با خبر شوید
تمامی حقوق این سایت برای آکادمی گلپانیا محفوظ است
